Biện pháp duy trì sức khỏe tim mạch ở tuổi già
Ngày đăng: 20-08-2014 05:04:36
Các bệnh lý tim mạch là mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe người cao tuổi. Tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, vữa xơ động mạch... luôn gia tăng tỷ lệ thuận với tuổi tác. Tuy nhiên, nếu chúng ta có một chế độ dinh dưỡng và tập luyện hợp lý sẽ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nói trên, giúp người cao tuổi sống khỏe và có ích hơn.
Điều chỉnh hàm lượng cholesterol máu từ thực phẩm
Cơ tim bị nhồi máu.
Hàm lượng cholesterol toàn phần trong máu tăng là một trong các nguyên nhân gây ra các bệnh lý tim mạch. Có thể điều chỉnh hàm lượng này bằng cách lựa chọn những thực phẩm như:
Thực phẩm giàu chất xơ hòa tan hoặc không hòa tan đều có lợi cho sức khỏe tim mạch. Sử dụng hằng ngày những thứ này có thể giảm huyết áp, hạn chế quá trình xơ vữa động mạch, giảm nguy cơ ung thư ruột già, là cách hiệu quả giảm lượng chất béo trong chế độ ăn. Bằng chứng khoa học về tác dụng làm giảm cholesterol của chất xơ mạnh đến nỗi nhiều nước trên thế giới cho phép các hãng chế biến thức ăn chứa nhiều chất xơ hòa tan được ghi lên sản phẩm, như một khuyến cáo dành cho bệnh nhân có nguy cơ tim mạch hay đã mắc bệnh. Nguồn của các loại chất xơ hòa tan được có từ các loại đậu, lúa mạch, các trái cây họ chanh, táo và ngô. Các chất xơ không hòa tan rất quan trọng để tạo khối phân và đào thải nhiều chất có hại cho cơ thể, có lợi cho hệ tim mạch.
Nguồn chất béo không bão hòa từ trái ôliu, cá, dầu vừng (mè), lạc, quả óc chó, quả hồ đào... các loại dầu từ quả này khi tham gia vào quá trình tiêu hoá sẽ có lợi cho tim mạch. Chất béo không bão hòa dạng đơn làm tăng cholesterol tốt mà không làm tăng cholesterol toàn phần. Đậu nành từ lâu là một loại thực phẩm quý cho bệnh tim mạch. Không chỉ cung cấp chất béo không bão hoà mà nó còn chứa các chất chống ôxy hóa gọi là isoflavones, đây là một chất rất quan trọng làm chậm quá trình vữa xơ động mạch, rối loạn lipid, làm săn chắc và dẻo dai cơ tim. So với các loại protein từ động vật thì đậu nành không chỉ đáp ứng đầy đủ protein mà còn chứa nhiều axit amin hơn các thực phẩm động vật. Do đó các người bệnh tim có thể sử dụng đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành.
Các vitamin nhóm B có trong nhiều loại thức ăn, trong đó folate hay còn gọi là axit folic (B9) và B6 quan trọng đến nỗi chúng được các chuyên gia tim mạch trên thế giới xếp vào hàng "top ten" của các chất có lợi cho tim mạch. Vitamin B9 và B6 có thể hạ nồng độ homocysteine máu, vì nồng độ chất này trong máu cao có thể gây ra những cơn đau tim. Bởi vậy, ăn những thực phẩm có chứa vitamin B9 và B6 là tốt cho tim mạch. Các thức ăn có nhiều vitamin B9 này là những rau lá xanh, các loại đậu đỗ, nước cam. Vitamin B6 có nhiều trong thịt gà, thịt bò.
Hạn chế ăn các loại thịt, cá xuống còn 150- 200 gam/ngày, ăn không quá 3 quả trứng /tuần và phải ăn cách ngày. Không ăn thịt mỡ, phủ tạng động vật, da của các loại da cầm, thay thế bằng đạm thực vật như đậu tương..., tăng cường ăn rau quả. Tránh các thức ăn nhanh như bánh hamburger, bánh có nhân thịt băm, thịt rán, bánh gatô. Uống sữa đã tách bơ, hạn chế ăn phomat, kem.
Tăng cường vận động
Xơ vữa động mạch.
Các công trình nghiên cứu cho thấy, trái tim của những người 60 tuổi nếu tập luyện thường xuyên hoạt động như trái tim của người 40 tuổi mà không tập luyện gì. Các bài tập rèn sức bền (đi bộ sức khỏe 5 - 7 buổi/tuần, 30 - 60 phút/buổi; chạy sức khỏe 2 - 3 buổi/tuần, 20 - 40 phút/buổi, tập bơi 3 buổi/tuần, tốc độ và thời gian tập tùy sức) sẽ cải thiện tuần hoàn và chuyển hóa của tim (phát triển hệ thống mao mạch, tăng dự trữ glycogen của cơ tim...) giúp bảo vệ tim trước các stress gây thiếu ôxy (căng thẳng thần kinh, hoạt động thể lực căng thẳng...); giảm nhịp tim, giảm huyết áp, tim hoạt động tiết kiệm và hiệu quả trong trạng thái yên tĩnh cùng như khi tập luyện; tăng cường chuyển hóa lipid, dẫn đến tăng khối lượng cơ bắp, giảm khối lượng mỡ trong cơ thể, điều chỉnh cân nặng.
Điều chỉnh hành vi: bỏ hút thuốc, hạn chế rượu bia, kiểm soát stress. Hút thuốc có thể làm giảm lượng HDL (cholesterol có ích) tới 15%.
Nếu các biện pháp trên không giúp giảm đáng kể hàm lượng cholesterol máu, thì bác sĩ sẽ chỉ định dùng thêm thuốc (statin) giảm mỡ máu như: lipitor, mevacor... các thuốc này có tác dụng giảm sản xuất cholesterol ở gan. Ở những bệnh nhân có tăng cao cholesterol máu, kết hợp tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh mạch vành thì việc dùng loại thuốc này là rất cần thiết để phòng ngừa các biến chứng tim mạch.
Tóm lại, cholesterol rất cần thiết cho cơ thể, tuy nhiên để phòng ngừa bệnh tim mạch, tiểu đường, mỗi người phải biết kiểm soát hàm lượng cholesterol của cơ thể ở mức an toàn bằng việc điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện rèn sức bền thường xuyên và thay đổi một số hành vi.
BS. Trần Quốc Minh