cách chăm sóc trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi
Ngày đăng: 10-04-2014 04:05:12
Để có thể hiểu được bé yêu:
Bé của Bạn lúc này như thế nào? Bé cần phải có thời gian để thích nghi với môi trường sống mới, bên ngoài tử cung mẹ. Mọi sinh hoạt của bé trong ngày không theo một lịch trình nào cả, kéo dài cả vài tuần sau khi sanh.
Bé sẽ phải trải qua nhiều thay đổi trong các tuần lễ đầu sau sanh. Bé có thể vận động rất linh hoạt ngay sau khi sanh, trở nên thụ động trong một vài ngày tiếp theo và sau đó trở lại vận động tích cực như trước.
Chính Bạn phải tìm hiểu bé yêu vì các bé cũng giống như những bông tuyết xinh xắn, tuy nhiên mỗi bé lại có một vẻ khác nhau- không bé nào giống bé nào cả. Bạn hãy cố gắng tìm hiểu về cá tính của bé tuy rằng việc này không mấy dễ dàng và cần phải đầu tư nhiều thời gian cũng như công sức. Khi đã hiểu về bé rồi, Bạn có thể nhanh chóng đáp ứng được những nhu cầu rất đặc biệt của trẻ sơ sinh nói riêng và nhu cầu của con Bạn nói chung.
Nếu cố gắng, Bạn có thể nắm bắt được những nhu cầu của bé một cách dễ dàng vì bé cũng có những thông điệp riêng để thông báo cho mẹ biết những gì bé cần, những điều làm bé khó chịu cũng như những lúc bé cần sự giúp đỡ cho dù bé vẫn chưa nói được.
Bé có những nhu cầu về ăn ngủ, đi vệ sinh không theo một giờ giấc cố định như các bé lớn và ngay cả những khó chịu có thể xảy ra trong cơ thể bé.
Bạn cần phải làm gì? Tất cả các bé khi sinh ra đều cần hơi ấm và tình thương của mẹ để có thể sinh tồn và phát triển. Tuy nhiên, Bạn cũng có thể làm cho bé cảm thấy đau và khó chịu nếu như Bạn không ẵm bồng bé đúng cách. Bạn hãy theo những hướng dẫn dưới đây để mẹ con có thể hiểu và gần gũi nhau hơn nhé:
Bạn hãy đỡ trọn đầu bé gọn trong lòng bàn tay Bạn khi bế bé.
Giữ và áp bé sát vào lòng Bạn để bé có thể nhìn ngắm và quan sát được khuôn mặt của mẹ.
Âu yếm, vuốt ve bé và hôn bé thật nhẹ nhàng là những hành động không thể thiếu để bé có thể cảm nhận được tình thương của mẹ.
Cho bé quan sát một vài món đồ chơi có sự tương phản về màu sắc để bé có thể nhận diện dễ dàng và làm quen dần với các màu sắc.
Bạn hãy nói chuyện và hát cho bé nghe những bài hát đơn giản và có giai điệu vui để gia tăng bầu không khí mẫu tử.
Bạn có thể sử dụng một cái điệu em bé hay có thể ôm bé lắc lư qua lại nhịp nhàng theo điệu nhạc, bé sẽ thích lắm đấy!
Bạn sẽ thế nào?
Lúc này Bạn sẽ thấy quá bận bịu vì Bạn sẽ phải bế bồng bé suốt ngày đấy! Bạn hãy nhanh chóng lấy lại tinh thần sau khi sanh, dẹp qua mọi lo toan và tận hưởng cảm giác hạnh phúc khi được làm mẹ của một sinh linh bé bỏng, và tìm hiểu thật nhiều về bé cưng của Bạn để có thể đáp ứng được nhu cầu của bé khi bé cần đến Bạn.
Đôi lúc Bạn bỗng dưng cảm thấy rất mệt mỏi và chán nản, có thể do Bạn kiệt sức vì phải chăm sóc con nhỏ cả ngày. Cũng có thể đó là do nội tiết tố trong cơ thể Bạn thay đổi đột ngột sau khi sanh và nhất là những lúc lên sữa (khoảng 1 tuần lễ đầu sau sanh). Đó là những lúc Bạn cảm thấy buồn chán nhất, đừng tuyệt vọng và nghĩ quẩn vì tình trạng này có thể xảy ra với bất kỳ người mẹ nào. Vì vậy, hãy xem điều đó là rất bình thường, hãy cố gắng vượt qua và nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt!
Nuôi dưỡng bé như thế nào?
Sau khi chào đời, bé sẽ không ngừng phát triển. Thức ăn chủ yếu của bé lúc này chỉ là sữa mẹ hoặc bú bình (nếu vì một lý do nào đó buộc Bạn không thể cho bé bú mẹ). Vào khoảng độ tuổi này, mỗi cử bú của bé khoảng 60 ml sữa cho mỗi 2 đến 3 tiếng đồng hồ. Nếu bé bú mẹ, bé sẽ bú khoảng 10 phút cho mỗi cử bú và cứ khoảng 2 tiếng đồng hồ là bé có thể tiếp tục cử bú sau được rồi đấy (vì sữa mẹ dễ tiêu hoá hơn). Hầu hết các bé đều có nhu cầu bú vào ban đêm, có bé bú 2 đến 3 lần mỗi đêm nhưng cũng có bé chỉ bú một lần mà thôi. Tất cả đều không có gì bất thường cả. Khi nào đói, bé sẽ khóc để đòi mẹ cho bú mà thôi! Các thực phẩm khác ngoài sữa dành cho bé lúc này là chưa cần thiết. Hầu như tất cả các bé đều có thể bị dị ứng thực phẩm nếu như Bạn cho bé ăn các thức ăn khác ngoài sữa mẹ quá sớm, chưa kể các vấn đề khác như không tiêu hoặc hóc thức ăn. Bạn cũng biết rằng bé còn quá nhỏ để Bạn phải hết sức cẩn thận! Nếu bé cứ đòi bú nhiều hơn thường lệ nhưng Bạn cảm thấy bé đã quá no, hãy cho bé ngậm một cái vú giả đã được tiệt trùng sạch sẽ. Bé cưng của Bạn có thể chỉ muốn mút một cái gì đó hơn là đói bụng!
Trong lúc cho bé bú, Bạn nên thể hiện tình cảm mẹ con bằng cách ôm sát bé vào lòng, giữ bé trong đôi tay ấm áp của Bạn và nhớ là luôn nâng cao đầu bé hơn thân bé một chút để bé có được tư thế thoải mái trong khi bú và còn tránh được vấn đề sặc sữa.
Đối với trẻ bú mẹ:
Hãy tìm một nơi mà Bạn cảm thấy Bạn và bé thoải mái nhất khi cho bé bú.
Ôm bé nằm gọn trong lòng Bạn với tư thế sao cho toàn bộ thân mình bé xoay hướng vào cơ thể Bạn.
Chạm má hay môi dưới bé vào đầu vú của Bạn sao cho khi mở miệng ra là bé có thể ngậm được vú để bú một cách dễ dàng.
Cho bé ngậm hết đầu vú, kể cả phần quầng vú để bé bú được nhiều hơn va tránh gây đau cho Bạn.
Khi bé đã bú no, lấy vú ra khỏi miệng bé bằng cách đặt ngón tay trỏ lên vú ở vị trí cạnh mép của bé, ấn nhẹ xuống và rút vú ra. Bạn nhớ làm một cách nhẹ nhàng để tránh làm bé thức giấc vì hầu hết các bé sơ sinh thường ngủ ngay sau khi đã bú no.
Thông thường bé sẽ bú khoảng 8 đến 12 cử trong một ngày đêm. Mỗi lần bú khoảng 10-20 phút.
Những điểm cần lưu ý:
Chỉ nên dùng khăn sạch vệ sinh vú với nước ấm đun sôi để nguội.
Vú Bạn có thể chảy sữa giữa các cử cho bé bú. Vì thế Bạn có thể đặt một miếng lót vú trong áo lót để tránh ướt áo nếu sữa chảy nhiều. Để hạn chế việc này, Bạn có thể dùng ngón tay cái và ngón trỏ bóp chặt đầu vú vài lần để làm ngưng dòng sữa chảy. Bạn cũng có thể làm như thế mỗi khi cho bé bú xong.
Nếu vú Bạn sưng to và rất đau, Bạn hãy cho bé bú thường xuyên hơn để làm giảm áp lực sữa trong các tuyến vú. Bạn sẽ thấy bớt đau ngay lập tức khi bé bú. Việc không cho bé bú vì sợ đau thêm sẽ làm cho vú càng sưng to và đau hơn, thậm chí có thể gây sốt do sữa bị ứ đọng quá nhiều và nhiễm trùng vú. Để giảm đau do căng sữa, Bạn có thể chườm nóng cho vú hoặc có thể xịt nước nóng từ vòi sen lên vú.
Nếu bé đã quá no mà vú vẫn căng sữa gây đau nhức, Bạn có thể dùng tay hoặc dụng cụ vắt sữa đã được tiệt trùng để vắt bớt sữa vào một cái ly sạch. Sữa này Bạn có thể uống hộ bé cũng rất tốt.
Các dấu hiệu sớm của nhiễm trùng vú:
Xuất hiện các vùng đỏ và đau khi chạm vào
Đau nhức toàn thân
Đôi khi sốt giống như cảm cúm vậy.
Nếu có các dấu hiệu trên Bạn nên gọi cho BS ngay.
Đối với bé bú sữa bình:
Luôn luôn rửa tay sạch sẽ mỗi khi chuẩn bị sữa và bình bú cho bé.
Rửa các bình sữa, nắp bình, núm vú bằng nước sạch. Dùng nước tẩy rửa và dụng cụ súc bình sữa sử dụng riêng cho bé. Sau đó, trụng lại bằng nước sôi rồi úp lên một tờ giấy thấm sạch cho ráo nước. Bạn có thể sử dụng một bàn chải nhỏ để rửa sạch bên trong bình sữa hoặc cũng có thể sử dụng máy rửa chén cũng được.
Pha sữa với nước đã đun sôi để nguội nhưng còn ấm, theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì để đảm bảo đúng dinh dưỡng cho bé.
Sử dụng nước từ các nguồn nước sạch để đảm bảo an toàn vệ sinh.
Khi cho bé bú, tương tự với khi cho bú mẹ, Bạn hãy giữ cho đầu bé ở tư thế luôn cao hơn thân bé một chút và ôm sát bé trong lòng.
Cho bé bú khi bé đói - thông thường là khoảng 3 tiếng một lần, tổng cộng khoảng 8 lần trong một ngày.
Hãy cho bé bú theo nhu cầu của bé nếu bé vẫn tăng cân đều đặn. Ở bé gái, tháng đầu tiên có thể tăng đến khoảng 1 kg cân nặng và ở bé trai có thể tăng đến 1.5 kg.
Nếu bé không bú hết cử sữa Bạn đã pha thì Bạn cũng đừng ép bé phải uống hết, có thể bé đã no hoặc bé buồn ngủ, nếu ép quá bé có thể ọc hết lượng sữa đã bú. Bạn có thể uống giúp bé lượng sữa còn thừa ấy vì Bạn cũng cần nhiều dinh dưỡng, đúng không?
Sữa pha sẵn có thể bảo quản trong tủ lạnh cho cử bú sau nhưng không được đựng trong các bình sữa chưa được rửa trước đó.
Cho bé ợ hơi như thế nào?
Ợ hơi giúp đưa lượng không khí mà bé đã nuốt vào trong khi bú ra khỏi dạ dày. Cho bé ợ hơi khi bé bú được nửa bình sữa và ợ thêm lần nữa khi bé đã bú xong. Thực hiện theo chỉ dẫn như sau: Ẳm bé áp vào người Bạn sao cho cằm và đầu bé tựa lên vai Bạn, hoặc để bé ngồi trong lòng Bạn thân mình hơi nghiêng về phía trước, nhẹ nhàng xoa hoặc vỗ nhẹ lưng bé cho đến khi bé ợ được. Nếu một phút trôi qua mà bé vẫn không ợ được thì có lẽ bé không bị đầy hơi trong lần bú này.
Hầu hết các bé đều trớ ra một ít sữa sau khi bú xong, và điều đó hoàn toàn bình thường.
Sự phát triển của bé:
Ở độ hai tuần tuổi, năm giác quan của bé được cải thiện từng ngày. Đầu của bé còn quá to so với thân mình và các cơ cổ còn rất yếu vì vậy Bạn phải nhớ cẩn thận nâng đầu bé khi ẳm bồng để bảo vệ đầu và cổ bé.
Bé cũng đã bắt đầu biết sử dụng tai để nghe và mắt để nhìn. Khuôn mặt bé lúc này trông bụ bẩm và đáng yêu hơn lúc mới sanh, đôi lúc bé còn có thể nhoẻn miệng cười trông rất thánh thiện. Giọng nói nhẹ nhàng triều mến của Bạn có thể làm cho bé rất thích thú và cảm thấy an tâm khi nghe được giọng nói thân quen của mẹ. Ngược lại, bao nổi nhọc nhằng của Bạn cũng sẽ tan biến mỗi khi thấy bé cười.
Các bậc cha mẹ đều cho rằng, việc một bé sơ sinh ra đời làm thay đổi toàn bộ nếp sống bình thường và có rất nhiều các công việc phát sinh thêm. Do vậy, trong thời điểm này, sự giúp đỡ của Bạn bè và người thân là rất cần thiết.
Sự vận động của bé:
Vận động của bé ngày càng linh hoạt và tự chủ hơn.
Cằm bé có thể nhấc lên một vài giây khi bé được đặt nằm sấp.
Lúc này bé chưa thể tự giữ đầu ngóc lên nếu không có sự giúp đỡ.
Bé nắm chặt lấy bất cứ vật gì được đặt vào trong tay.
Khả năng nhìn và nghe của bé:
Bé có thể quan sát chung quanh bằng mắt.
Bé có thể quay hướng về phía có âm thanh phát ra.
Dưới đây là các vận động của bé mà Bạn có thể bắt gặp trong một thời điểm nào đó:
Bé có thể giữ đầu ngóc lên trong vài phút khi được đặt nằm sấp.
Bé có thể ngã đầu về phía trước khi được đặt ở tư thế ngồi.
Bé nhìn thấy rõ nhất ở khoảng cách khoảng 20 centimet.
Bé thích nhìn ngắm khuôn mặt mẹ và người thân, và các màu sắc có độ tương phản.
Có thể nghe được âm thanh và cũng có thể bị giật mình khi có tiếng động lớn.
Bé rất thích thú khi nghe được giọng nói của Bạn và vui sướng hơn khi được Bạn trò chuyện với bé.
Bé cũng đã phát triển xúc giác, vị giác và khứu giác.
Bé có thể nhận biết được mùi cơ thể thân quen của mẹ đấy!
Tìm hiểu tại sao bé khóc?
Khóc là một cách để bé giao tiếp với Bạn. Trong vài tuần lễ đầu sau sanh, một vài bé có thể khóc tổng cộng 2 đến 3 giờ mỗi ngày. Bé có thể khóc nhiều hơn nữa vào tuần lễ thứ 6 đến thứ 8 sau sanh. Một số bé có thể khóc từ 10 đến 15 phút trước khi ngủ, còn gọi là bé gây ngủ.
Tất cả các bé đều có những cách khóc khác nhau để thể hiện những nhu cầu khác nhau như khóc khi bị đói, khi bị đau bụng, khi buồn ngủ, khóc khi bị ướt, ... Tất cả đều được bé biểu hiện bằng những cách khác nhau và cũng hoàn toàn không giống nhau ở tất cả các bé. Chính vì vậy, Bạn nên tìm hiểu xem bé yêu của chính Bạn muốn gì. Lúc đầu có thể có nhiều khó khăn, nhưng dần dần Bạn sẽ trở nên thuần thục hơn và lúc đó mỗi khi bé khóc là Bạn đã có thể biết là bé cần gì để đáp ứng nhu cầu của bé, hãy cố lên Bạn nhé!
Mỗi khi bé khóc Bạn hãy nhanh chóng vỗ về bé và nói chuyện với bé để bé an tâm rằng mẹ luôn luôn ở cạnh bé. Tuy nhiên, trong những ngày đầu sau sanh, bé có thể không nín khóc ngay cả khi được Bạn vỗ về, có thể lúc đó bé cần được bú chút đỉnh hoặc cần được bế đi lòng vòng quanh nhà hoặc đôi khi bé chỉ cần được mẹ ôm ấp vào lòng mà thôi.
Khi bé đã lớn hơn nhiều, đôi khi Bạn không cần phải đáp ứng ngay tức khắc mỗi khi bé khóc, nhất là lúc bé khóc mè nheo, vì như vậy sẽ khiến bé ngày càng nhõng nhẽo hơn. Lúc đó, Bạn sẽ rất mệt mỏi vì những đòi hỏi vô lý của bé.
Khi bé khóc hoài mà không có cách gì dỗ được, Bạn hãy thử cho bé ngậm một cái vú giả hoặc là hát cho bé nghe chẳng hạn. Bạn cũng có thể ẳm bé đi loanh quanh và tay vỗ nhè nhẹ vào lưng bé theo một nhịp điệu nào đó hoặc lắc lư nhẹ nhàng qua lại cho bé cảm thấy dễ chịu hơn.
Nếu bé vẫn khóc không ngừng và tiếng khóc có vẻ dữ dội, gào thét liên tục thì có thể thật sự bé bị đau chổ nào đó trong cơ thể, và lúc này Bạn cần phải gọi cho BS để có thể xác định được nguyên nhân bé khóc.
Trong trường hợp bé khóc liên tục có thể làm cho Bạn nhức đầu và đôi khi căng thẳng quá mức. Tuy nhiên khi đó Bạn hãy cố làm dịu cơn nóng nảy của mình bằng cách nhờ người thân có kinh nghiệm hơn chăm sóc em bé như bà hoặc chị em gái, hoặc ngay cả những người hàng xóm tin cậy nếu như Bạn sống riêng, ẳm ru bé dùm đôi chút. Tuyệt đối không được trút cơn giận dữ lên bé bằng cách lắc mạnh người bé liên tục để thỏa cơn giận và nghĩ rằng bé sẽ nín nếu làm như vậy, hành động này rất nguy hiểm có thể gây ra chấn thương nặng cho cổ và đầu của bé và thậm chí có thể làm bé tử vong hoặc có những tổn thương thần kinh không hồi phục được. Xem thêm bài hội chứng shaking baby.
Giấc ngủ của bé:
Trong suốt tháng đầu Bạn có thể nhận thấy:
Bé ngủ hầu như cả ngày chỉ trừ những lúc bú và đi vệ sinh, bé ngủ khoảng 18 tiếng một ngày.
Cứ khoảng 4 tiếng bé thức, bú và chơi khoảng 30 phút sau đó lại ngủ.
Bây giờ bé vẫn chưa có khái niệm về thời gian, chưa phân biệt được đêm và ngày và bé cứ ngủ khi có nhu cầu.
Bé chưa có trình tự giờ giấc về việc ăn và ngủ. Việc ngủ, bú chỉ diễn ra theo nhu cầu tự nhiên của bé mà thôi. Bé còn bú cả vào ban đêm cho đến tận khoảng 1 tuổi và thậm chí thường xuyên tè dầm. Chính vì thế Bạn cũng phải điều chỉnh giờ giấc của Bạn theo bé để đảm bảo sức khỏe, như lúc bé ngủ Bạn cũng nên tranh thủ ngủ cùng với bé cho dù là ban ngày để khi bé thức Bạn còn có sức để chăm sóc bé, Bạn nhé!
Khi bé lớn hơn Bạn có thể điều chỉnh giờ giấc của bé theo sinh hoạt của gia đình, Bạn có thể tập cho bé chơi và thức nhiều hơn vào ban ngày để bé có thể ngủ thẳng giấc vào ban đêm. Quá trình luyện tập này đôi khi phải diễn ra từ từ từng ít một đến khi nào bé thích nghi được. Tránh thay đổi đồng hồ sinh học của bé một cách đột ngột sẽ khiến bé mệt mỏi và quấy khóc nhiều hơn.
Những lưu ý phòng tránh hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh:
Luôn cho bé nằm ngủ ở tư thế nằm ngữa cho đến khi bé được ít nhất là 1 tuổi. Nếu bé hay ói ọc, có thể cho bé ngủ ở tư thế nằm nghiêng để tránh thức ăn bé ọc ra có thể lọt vào đường thở của bé. Tuyệt đối không để bé nằm sấp trong lúc ngủ khi trẻ còn quá bé.
Để bé nằm trên một tấm nệm phẳng chắc được đặt trong nôi. Tuyệt đối không được đặt bé nằm trên một mặt phẳng cao mà không có ai bên cạnh dù chỉ trong vài giây, cho dù lúc này bé vẫn chưa bò, lật hay di chuyển được nhưng bé cũng có thể rớt từ trên cao xuống bất cứ lúc nào. Nếu Bạn không có nôi, có thể đặt bé ngủ ở một ví trí an toàn như trên sàn nhà có lót đệm là tốt nhất.
Không để gối trong nôi, không đắp bé bằng khăn lông hay chăn bông (tuyệt đối không sử dụng chăn của người lớn để đắp cho bé), những thứ này có thể làm bé ngạt thở nếu vô tình hoặc do bé quơ đạp mà phủ lên mặt. Tốt nhất Bạn nên cho bé mặc một lớp áo mỏng bên trong và bên ngoài khoác một chiếc áo dày hơn, mặc quần dài, chân mang vớ để giữ ấm cho bé.
Nhiệt độ trong phòng ngủ của bé không được quá lạnh khi bé ngủ. Nếu Bạn có sử dụng máy lạnh, không được điều chỉnh nhiệt độ phòng dưới 27 độ C và không để cho luồn không khí lạnh từ máy hướng thẳng vào người bé. Nếu bị lạnh quá bé có thể bị tuột thân nhiệt rất nguy hiểm đến tính mạng. Tốt nhất là nên để bé ngủ trong một căn phòng thoáng khí và yên tĩnh là được, không cần sử dụng đến máy lạnh.
Không ủ bé quá nhiều và chặt cứng đến nỗi bé không thể thở được. Tráng quấn bé quá kỹ bằng nhiều lớp khăn, không đắp bé bằng chăn lông quá dày hay mặc quá nhiều lớp quần áo để ủ ấm trẻ.
Không hút thuốc khi ở gần trẻ hoặc không cho phép ai đó hút thuốc gần trẻ vì khói thuốc rất nguy hiểm và có thể làm bé bị ngạt.
Nếu bé ngủ chung với bố mẹ thì nên để ý kẻo người lớn có thể ngủ quên mà đè lên bé. Vào ban đêm trong khi bé bú ngủ, Bạn chớ nên ngủ quên vì vú Bạn có thể làm bé ngạt thở. Tốt nhất nên cho bé bú xong, rút vú ra, cho bé ợ hơi và sau đó mẹ con cùng ngủ, Bạn nhé!
Tắm bé như thế nào?
Tốt nhất nên tắm bé mỗi ngày một lần để giữ vệ sinh cho bé. Nếu bé có da khô có thể tắm bé hai ngày một lần, những ngày không tắm cũng nên lau rửa bé bằng khăn sạch và nhất là phải giữ cho bộ phận sinh dục của bé luôn sạch sẽ.
Da bé lúc này còn quá mỏng manh và cũng không có gì là dơ nên Bạn không cần phải sử dụng sữa tắm hay xà bông cho bé mà chỉ cần tắm bé bằng nước ấm và sạch là đủ. Khi pha nước nóng nhớ dùng tay Bạn kiểm tra xem nước có quá nóng hay không, để tránh làm bé bị bỏng.
Bạn chỉ được sử dụng nước sạch để lau mặt bé, không được dùng xà bông hay sữa tắm. Lau mắt bé nhẹ nhàng khi mắt bé nhắm lại và lau kỹ ghèn ở góc mắt của bé, có thể sử dụng một góc khăn mặt để thực hiện. Dùng khăn để lau chùi tai bé, không dùng tăm bông.
Bạn cũng nên nhớ gội đầu cho bé trong những lần tắm. Dùng một chiếc khăn sữa nhúng vào nước và nhẹ nhàng lau đầu bé với chiếc khăn còn sũng nước đó, lặp lại nhiều lần cho đến khi đầu bé sạch sẽ. Dùng một chiếc lược mềm chải đầu cho bé sau khi tắm gội để cho lớp gây trên đầu bé bong tróc dần đi, tránh cào xước quá mạnh có thể gây chảy máu và làm đau bé, thậm chí nhiễm trùng.
Nên tắm bé trong phòng kín gió, nếu bé quá nhỏ có thể tắm bé trong phòng ngủ để kín gió. Trình tự tắm bé như sau:
Khâu chuẩn bị:
Hai thau nước ấm sạch, mực nước vừa phải, không quá nhiều.
Hai cái khăn lông nhỏ, một khăn sữa. Bạn trải hai khăn lông sẵn trên giường.
Một bộ đồ ấm để bé mặc sau khi tắm.
Vớ tay và vớ chân của bé.
Dầu khuynh diệp.
Một chiếc tả giấy.
Bông gòn ướt cắt miếng độ khoảng hai ngón tay.
Lược mềm để chải đầu bé.
Các bước tắm bé: Tuần tự thực hiện theo các bước sau:
Lau mặt cho bé: Bạn ngồi bên cạnh hai thau nước tắm, quần áo bé vẫn giữ nguyên không cởi, đặt bé nằm gọn trong lòng Bạn, đầu bé nằm trên một bàn tay của Bạn. Bạn dùng tay còn lại nhúng khăn sữa vào thau nước đầu tiên, vắt hơi khô và nhẹ nhàng lau mặt bé thật sạch sẽ, nhớ lau sạch cả hai khoé mắt bé.
Gội đầu cho bé: Nâng đầu bé lên phía trên thau nước (người bé vẫn nằm trong lòng Bạn), dùng tay không thuận năng trọn đầu bé trong lòng bàn tay, tay kia dùng khăn sữa nhúng nước lau đầu bé như đã hướng dẫn trên và sau đó vắt khô khăn sữa lau đầu bé lại cho khô. Tránh dùng ca múc nước xối lên đầu bé, vì bé có thể giật mình sợ hãi và nước có thể tràn vào mắt mũi bé nếu Bạn sơ ý gây sặc nước.
Tắm thân cho bé: Cởi quần áo bé ra và nhẹ nhàng đặt bé vào thau nước sao cho bé có tư thế nửa nằm nửa ngồi trong thau nước, đầu bé tựa lên một cánh tay của Bạn và cánh tay này cũng được vòng qua ngang vai bé với bàn tay giữ chặt nách và cánh tay bên ngoài của bé. Tay còn lại dùng khăn sữa nhẹ nhàng khoát nước lên rửa sạch người bé, nên lưu ý rửa sạch cả phần cổ bé, các kẽ ngón tay và hai nách bé, đừng làm ướt rốn bé nếu rốn bé chưa rụng và khô lại. Sau đó, rửa sạch bộ phận sinh dục của bé (nếu là bé gái chỉ rửa bộ phận sinh dục bên ngoài mà thôi, tránh lau rửa bên trong), tiếp đến nhẹ nhàng kỳ cọ hai chân bé.
Chuyển bé qua thau nước sạch thứ hai và khoát nước tráng lại người bé cho sạch.
Hoàn tất việc tắm gội, nhanh chóng đặt bé lên khăn tắm đã trải sẵn trên giường và ủ bé lại cho ấm, lau khô hết người bé và dùng cái khăn tắm còn lại lau lại một lần nữa cho bé thật khô ráo. Bạn nhớ lau chùi cho tai bé khô nữa nhé và nhẹ nhàng lau hai cửa lổ mũi bé cho khô sạch. Sau đó:
Lấy miếng bông gòn ướt lau chùi bộ phận sinh dục bé (nếu là bé gái).
Làm vệ sinh rốn cho bé (nếu bé chưa rụng rốn) theo hướng dẫn ở phần sau.
Mặc tả cho bé (xem bài cách mặc tả cho bé)
Mặc quần áo ấm cho bé, mang vớ tay vớ chân cho bé.
Thoa dầu khuynh diệp vào hai lòng bàn tay Bạn, xoa nhẹ tay với dầu lên đỉnh đầu và hai lòng bàn chân, đừng quên thoa một ít vào lưng bé nữa nhé.
Nhẹ nhàng chải đầu cho bé.
Sau khi tắm nên cho bé ở trong phòng kín độ 30 phút và tránh gió lùa. Không nên ngâm mình bé trong nước quá lâu bé sẽ bị cảm, đối với bé ở hai tuần tuổi mỗi lần tắm cho bé chỉ cần 7 đến 10 phút là đủ vì bé không quá dơ lắm đâu.
Chăm sóc rốn:
Luôn luôn giữ cho rốn bé được khô ráo và sạch sẽ để tránh nhiễm trùng. Bạn hãy nâng cuốn rốn bé lên và nhẹ nhàng lau sạch sẽ xung quanh rốn.
Làm sạch rốn (đặc biệt là ngay tại cuốn rốn) với một cái tăm bông nhúng đẫm nước ấm hoặc một miếng bông gòn nhúng nước ấm và vắt hơi ráo nước.
Lau rốn lại cho khô và băng lại cho sạch sẽ theo hướng dẫn của nữ hộ sinh đã hướng dẫn cho Bạn lúc Bạn còn ở bệnh viện.
Tránh tắm ướt rốn bé cho đến khi rốn rụng, thời gian để rốn rụng khoảng từ 10 đến 14 ngày tùy theo mỗi bé. Nếu quá thời gian này mà cuốn rốn vẫn chưa rụng hoặc Bạn phát hiện những vùng sưng đỏ, chạm vào làm bé quấy khóc hoặc những bất thường khác thì phải gọi ngay cho BS của Bạn.
Việc tiêu tiểu & vấn đề tả lót cho bé:
Hầu hết các bé đều phải rặn mỗi khi đi cầu. Miễn phân bé mềm là được, không có gì là đáng lo lắng cả. Nhưng nếu phân bé rắn có nghĩa là bé bị táo bón, khi đó Bạn cần đến sự giúp đỡ của BS.
Thay tả cho bé:
Bé nên được thay từ 6 đến 8 cái tả mỗi ngày để tránh hăm tả.
Bé có thể đi cầu ngày một lần và thường diễn ra ngay sau cử bú của bé.
Phân của bé trông khá hơn những ngày vừa mới sinh, có màu vàng xanh, ít nhớt hơn và mềm hoặc hơi lỏng.
Nếu bé không đi phân toàn nước thì Bạn không có gì phải lo lắng cả.
Thường xuyên thay tả cho bé nhất là ngay sau khi bé đi cầu để tránh hăm tả cho bé. Khi thay tả phải lau sạch sẽ bộ phận sinh dục, hậu môn, các kẽ bẹn và hai mông bé, sau đó thoa phấn dành cho bé và mặc tả mới vào.
Nếu bé bị hăm tả, Bạn phải vệ sinh sạch sẽ phần dưới của bé bằng nước và sữa tắm, sau đó để hở phần dưới không mặc tả cho thoáng khí và khô ráo. Lúc này có thể Bạn không sử dụng tả giấy trong vài ngày và thay thế bằng tả vải.
Nếu là bé gái:
Lau từ trước ra sau (lau chim bé trước rồi mới kéo ra hậu môn và mông bé)
Chất nhầy màu trắng tiết ra từ âm đạo bé gái trong những ngày đầu sau khi sanh là hoàn toàn bình thường.
Ở bé trai có cắt bao quy đầu:
Thực hiện vệ sinh phần dưới của bé theo đúng hướng dẫn của BS khi xuất viện để tránh nhiễm trùng.
Ở bé trai không cắt bao quy đầu:
Rửa và lau chùi sạch sẽ chim bé mỗi ngày.
Không chà xát mạnh và không kéo ngược bao quy đầu trên dương vật bé.
Trang phục dành cho bé:
Hãy thay đổi trang phục cho bé tùy theo mùa. Nếu trời lạnh Bạn nên cho bé mặc quần áo bằng vải dày (nhưng phải rút mồ hôi), và khi ra ngoài trời phải có áo len dày (áo len có mũ đi cùng là tốt nhất), chân phải mang tất để giữ ấm, tay bé đeo vớ tay (Bạn nên lưu ý các sơi chỉ thừa bên trong vớ tay, nó có thể kẹt vào ngón tay bé và làm bé đau đấy). Bạn hãy lộn ngược các vớ tay, vớ chân ra và cắt đi hết các sợi chỉ thừa bên trong ngay sau khi mua về sử dụng cho bé.
Tuy nhiên nếu Bạn ủ ấm bé bằng quá nhiều quần áo dày và chăn bông có thể khiến bé bị tăng thân nhiệt và quấy khóc do nóng bức. Hãy sờ vào ót sau cổ bé để có thể biết được bé quá nóng hay bị quá lạnh (nếu ót bé quá nóng mà không ra mồ hôi có nghĩa là bé bị quá lạnh, còn nếu ót bé quá nóng mà đổ đầm đìa mồ hôi có nghĩa là bé bị ủ nóng quá mức rồi đấy!)
Những lưu ý đảm bảo an toàn cho bé:
Bé của Bạn có thể cử động nhiều và xoay qua xoay lại hay trợt qua một vị trí khác cho dù có thể Bạn vẫn cho rằng bé chưa biết lật và bò nên Bạn không để ý mấy. Vì vậy Bạn chớ có bao giờ để bé một mình mà không có người lớn bên cạnh. Và Bạn cũng không bao giờ được để bé một mình với các anh chị nhỏ của bé hay là các con vật nuôi trong nhà như chó, mèo chẳng hạn. Các em bé nhỏ có thể nghịch phá và làm bé bị chấn thương đôi khi còn nguy hiểm đến cả tính mạng bé đấy, còn chó và mèo có thể cắn, cào bé hoặc lôi xệch bé đi.
Ngăn ngừa các tai nạn và té ngã:
Không bao giờ để bé một mình hay rời mắt khỏi bé cho dù chỉ một giây trên bất cứ mặt phẳng cao nào như bàn thay tả hoặc là ghế sa lông, bé có thể bị rớt xuống bất cứ lúc nào.
Nếu Bạn có việc phải đi chổ khác, như phải xuống bếp hay đi lấy cái tả do quên, Bạn hãy đặt bé vào trong nôi hay tốt hơn hết là ẳm bé theo Bạn. Nếu Bạn sử dụng nôi cho bé, hãy chắc chắn rằng nôi của bé được đặt ở một vị trí an toàn (đặt trên một sàn nhà không gồ ghề và không có bất cứ vật nặng nào ở khoảng không phía trên nôi bé như tranh treo tường bằng gỗ hoặc loa thùng đặt trên đầu tủ gần nôi bé chẳng hạn, vì nó có thể rớt đè lên bé bất cứ lúc nào). Bạn cũng không được đặt nôi bé kế bếp lò hoặc cạnh bàn ăn với những tô canh nóng hổi. Bạn hãy kiểm tra xem hai bên thành nôi có được cố định một cách chắc chắn chưa và khoảng cách giữa các song gỗ bên hông nôi không quá rộng để có thể gây nguy hiểm cho bé.
Bạn cũng nên chú ý bảo vệ da và mắt bé khỏi ánh nắng mặt trời (không xoay mặt bé về hướng nắng mặt trời và không phơi nắng bé quá lâu sau 9 giớ sáng hoặc dưới ánh nắng gay gắt).
Không bao giờ hút thuốc hoặc cho ai hút thuốc lá gần bé vì hút thuốc thụ động (hít phải khói thuốc) là nguyên nhân gia tăng khả năng bị nhiễm trùng phổi và tai của bé.
Ngăn ngừa hóc dị vật và các tai nạn ngạt thở khác:
Không bao giờ được đặt gối, những đồ chơi mềm và lớn như thú nhồi bông, tấm trải bằng nhựa trong nôi bé.
Các ông bố, bà mẹ phải học cách sơ cấp cứu, hô hấp nhân tạo để biết mình phải làm gì nếu chẳng may bé bị ngạt thở hoặc ngưng thở.
Bạn có thể liên hệ với hội chữ thập đỏ tại địa phương, hoặc các trung tâm y tế để được học các khóa này.
Nguồn : tổng hợp
