Tác động bất lợi của thuốc lá với một số thuốc điều trị

Chất nicotin trong thuốc lá gây ra các tác dụng trái ngược nhau trên hệ thần kinh giao cảm: lúc đầu nicotin kích thích hạch phó giao cảm gây giãn mạch, hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim (tác dụng này chỉ kéo dài trong thời gian ngắn). Ngay sau đó nicotin lại kích thích hạch giao cảm và tuyến thượng thận làm tăng adrénalin, gây co mạch, tăng huyết áp, tăng nhịp tim, tăng tiết dịch vị, đồng thời làm giãn đồng tử, tăng nhu động ruột. Với liều cao, nicotin sẽ làm khó thở, suy và liệt hô hấp.Những tác động này của nicotin sẽ ảnh hưởng bất lợi đến tác dụng điều trị bệnh của nhiều loại thuốc dưới đây:

1) Thuốc dùng trong bệnh suyễn (hen phế quản), bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD):

Các loại thuốc điều trị hen phế quản và tắc nghẽn phổi mạn tính có tác dụng chống co thắt phế quản giúp người bệnh dễ thở. Khi người bệnh dùng các thuốc này mà hút thuốc lá thì do các tác dụng trái ngược nhau của nicotin như đã nói ở trên nên hiệu lực chống co thắt phế quản  của thuốc bị giảm.

Ở người hút thuốc lá nhiều, chất nicotin tích lũy dần, tạo ra nồng độ nicotin cao thường xuyên trong cơ thể. Sự tăng cao nồng độ nicotin này không chỉ làm rút ngắn thời gian hiệu lực của các thuốc chống co thắt phế quản nói trên mà còn làm cho bệnh dễ tái phát, dễ trở nên trầm trọng.

2) Thuốc chữa viêm loét dạ dày:

Thuốc chữa viêm loét dạ dày có tác dụng giảm tiết dịch vị, giúp vết loét mau lành sẹo. Khi người bệnh sử dụng thuốc chữa viêm loét dạ dày mà vẫn hút thuốc lá thì nicotin làm tăng tiết dịch vị, làm sẹo lâu lành, tức làm giảm hiệu lực của thuốc và làm bệnh dễ tái phát.

3) Thuốc chữa tăng huyết áp, thuốc tim mạch:

* Nicotin không tác dụng đối kháng trên các thuốc chữa tăng huyết áp nhưng do có tác dụng làm co mạch, tăng huyết áp nên nicotin làm giảm hiệu quả của thuốc. Ở người hút thuốc lá nhiều, nicotin sẽ làm co mạch, gây tăng huyết áp thường xuyên nên khó dùng các thuốc chữa tăng huyết áp để đưa huyết áp trở về mức yêu cầu, bên cạnh đó nó còn làm cho người bệnh dễ lên cơn tăng huyết áp đột biến.

* Nicotin tác động thất thường đến nhịp tim (lúc đầu làm chậm nhịp tim, sau đó lại làm tăng nhịp tim), gây co mạch (làm co mạch máu đến nuôi tim) nên ảnh hưởng bất lợi đến một số thuốc điều trị các bệnh tim mạch. Người có bệnh tim mạch và những người đang dùng thuốc chữa bệnh này thì không nên hút thuốc lá.

4) Thuốc chống đông máu:

Nicotin làm tăng kết cụm tiểu cầu nên làm cho thời gian đông máu ngắn lại. Khi người bệnh phải sử dụng các thuốc chống đông máu (Heparin) mà hút thuốc lá thì hiệu quả của Heparin bị giảm sút, cần phải dùng liều cao mới có hiệu quả như dự kiến.

5) Đối với một số thuốc tiêm:

Nicotin làm co mạch nên làm chậm sự hấp thu thuốc tiêm qua đường tiêm dưới da làm giảm hiệu lực của thuốc. Ví dụ: Người bệnh cần tiêm insulin làm giảm đường huyết nhanh nhưng do có hút thuốc lá nên việc hấp thụ insulin vào máu bị chậm đi nên khó phát huy trọn vẹn hiệu lực của insulin.

6) Với thuốc tránh thai:

Nicotin làm cho chất estradiol trong thuốc tránh thai chuyển hóa thành một chất không có hiệu lực, làm vô hiệu hóa (mất hiệu quả) của thuốc tránh thai. Với những người trên 40 tuổi, có nhiều nguy cơ về bệnh tim mạch, thuốc tránh thai có thể gây tắc nghẽn mạch máu, gây nhồi máu cơ tim. Nicotin và một số chất khác trong thuốc lá làm tăng thêm nguy cơ này. Do đó, phụ nữ trên 40 tuổi có nguy cơ cao về bệnh tim mạch mà nghiện thuốc lá thì không nên dùng thuốc tránh thai.

7) Một số thuốc khác:

Nicotin làm tăng nhu động ruột. Nếu người bệnh dùng atropin để giảm nhu động ruột - dạ dày, để chống nôn mà lại hút thuốc lá thì thuốc không phát huy được hiệu lực.

Théophylin bị các chất chuyển hóa của hydro-carbua có trong thuốc lá làm tăng cường chuyển hóa, sớm mất hiệu lực, vì vậy người hút thuốc lá muốn dùng theophylin có hiệu quả thì phải tăng liều trong khi khoảng cách giữa liều dùng và liều độc của theophylin là rất hẹp.

Ngoài ra cần lưu ý rằng trong thuốc lá có tới 500 chất khí và 3500 chất bụi nhỏ li ti. Khi xâm nhập vào cơ thể chúng tương tác với thuốc như thế nào đến nay còn chưa biết hết. Do đó để bảo vệ sức khỏe của mình, nếu bạn là người hút thuốc lá thì nên sớm bỏ thuốc.    

Theo Chương trình phòng chống Tim Mạch của BV. Nguyễn Trãi TP.HCM